Rektor Univerziteta Mediteran prof. dr Savo Marković učesnik regionalne konferencije

Rektor Univerziteta Mediteran prof. dr Savo Marković učesnik regionalne konferencije na temu temu “60 godina od donošenja Ustava iz 1963. godine – pogled iz ugla savremenog prava“ u organizaciji Časopisa za pravne i društvene nauke “Arhiv”, Pravnog fakulteta Univerziteta Union u Beogradu i Udruženje pravnika Srbije

2023. godine se navršava 60 godina od donošenja jugoslovenskog Ustava iz 1963. godine, koji je sa sobom uveo značajne promene u ustavni život socijalističke Jugoslavije. Ideja samoupravljanja je razrađena i prožeta čitavim ustavnim tekstom, uvedena je nova koncepcija „društveno-političkih zajednica“, izmenjena struktura Skupštine i načinjen još čitav niz izmena koje su sve za cilj imale razradu i otelotvorenje marksističkih ideala. Takođe, Ustavom iz 1963. godine je dotadašnja Federativna Narodna Republika Jugoslavija (FNRJ) promenila ime u Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija (SFRJ), koja je ujedno postala prva socijalistička zemlja sa ustavnim sudstvom – Ustavnim sudom Jugoslavije i ustavnim sudovima svake od republika – članica federacije.

Ukoliko se danas, sa razumne istorijske distance ovaj Ustav naučno sagleda, može se postaviti čitav niz ustavnopravnih, pravnoistorijskih i politikološko-ideoloških pitanja. Da li je sa promenom imena i težnjom za doslednom primenom samoupravnog koncepta u gotovo svim državnopravnim aspektima ovaj Ustav sa sobom zaista doneo i određene suštinske promene, ili je pak pre bila reč o pukim deklaracijama? Da li su rešenja ovog Ustava ostavila tragove u savremenom ustavnom identitetu zemalja regiona ili je pak, iz današnjeg ugla posmatrano, pre reč o jednom ustavnopravno-istorijskom kuriozitetu? Prirodno se nameću i potreba za izvesnim poređenjima jugoslovenskog Ustava iz 1963. godine sa ustavnošću drugih socijalističkih zemalja tog doba, kao i dileme ustavno-državno-ideološkog kontinuiteta u FRNJ/SFRJ. U vezi sa time, konačno, otvara se i niz pitanja u vezi sa serijom ustavnih amandmana iz 1967, 1968. i 1971. godine – prevashodno u svetlu načina na koji su oni izmenili ustavnu fizionomiju Jugoslavije, kakvu je Ustav iz 1963. godine normirao.